Schaakjan

Op verzoek van een aantal mensen probeer ik een overzicht te geven van een aantal aktiviteiten waarvan ik mij herinner dat ik er bij betrokken ben geweest. Dat scheelt mij weer om het mondeling te moeten vertellen. Gelukkig heb ik de meeste aktiviteiten gedaan samen met anderen. Uiteraard heb ik een heleboel in mijn archief staan. Helaas wel op schijfjes die de huidige generatie van computers niet meer leest. Na mijn pensionering over een aantal jaren zal ik wel een en ander opzoeken (waaronder de juist data).

In 1966 begonnen op MULO De Baander.

Schoolteam De Baander (1967-1969)

Maandags het vijfde uur was voor diverse sportaktiviteiten waarvoor je je kon inschrijven. Omdat ik van een andere school kwam kreeg ik te laat mee dat je je kon inschrijven. De leuke aktiviteiten waren al volgeboekt zodat van barre armoe maar werd gekozen voor dammen/schaken georganiseerd door de heer Weide.

Al gauw kregen we (mijn broer en ik) de leiding over het groepje schakers. In die tijd was er jaarlijks een groot schaaktoernooi voor middelbare scholen. Drie klassen compleet met promotie en degradatieregels. Mulo De Baander deed daar aan met drie teams (viertallen) mee en ik organiseerde dat. Dat gebruik ik als start van mijn schaakcarrière als organisator. Ergens in mei dacht ik, maar uit krantknipsel in het jubileumboek blijkt dat december 1966 te zijn.

De heer Weide haalde me over om naar ESG te komen. De eerste jaren kon ik de contributie niet betalen. Daarom werd ik door de toenmalige redacteur van ESG de heer Olthof uit de verslagen gelaten. Ik kan dus niet vinden wanneer ik precies bij ESG kwam. Maar goed dit gaat over mijn leven als schaakorganisator en daarvoor hoef je niet lid te zijn van een schaakclub.

Toernooien

Enka-gongtoernooien zeventiger jaren

Het toernooi in mijn beginjaren was het Enka-gongtoernooi. Door Douwe Többen raakte ik bij de organisatie betrokken. Op de dag zelf was ik arbiter. Dat was ook wel nodig omdat een aantal schakers er toch moeite mee hadden om op de gong te zetten. Ik herinner me vooral één geval van iemand die steeds maar weer 6 tot 7 seconden van de tegenstander afpakte. Ik ben er toen maar naast gaan staan en keek zeer nadrukkelijk toe. De langzame schaker keek daardoor meer dan mij dan naar zijn bord, maar zette wel op tijd. Het resultaat leed er wel onder. Mijn zuster en haar man verzorgde de warme hap, oa warme halve rookworsten. Liep de consumptie niet hard genoeg dan liep ik demonstratief een worst te eten in de speelzaal. Dit volgens het principe: zien eten doet eten.

Het was ook de glorietijd van de aantallen. We zaten meestal ver boven de 100 deelnemers uit Nederland en Duitsland. Er werd begonnen met een bandje met daarop een echte gong, daarna een bandje waarop “wit” en “zwart”waren afgesproken en als laatste een bandje met met een zoemer (eh) geluid. Nadeel was wel dat je nog nachten lang in bed de zoemer hoorde.

Open Nederlands snelschaakkampioenschappen in Klazienaveen tachtiger jaren

Toen de kantine van de Enka niet meer beschikbaar was zijn we uitgeweken naar zaal De Trambrug in Klazienaveen. Daar kwamen we na de vrijdagavond schaken toch al en bleven daar dan tot een uur of vijf hangen. Snelschaken kwam toen in omdat er langzamerhand genoeg schaakklokken kwamen. We organiseerden toen het Open Nederlands Snelschaakkampioenschappen met meestal toch weer meer dan 100 deelnemers. Met veel zelfgemaakte prijzen (luxe schaakstukken op marmer). We kregen wel last van het feit dat schakers zich laat aanmelden. Zo zaten we een keer op maandagavond te dubben of het toernooi wel door moest gaan. Er waren slechts 16 aanmeldingen. Het werden er uiteindelijk weer meer dan 100. De duitsers bleven trouw komen. Zelfs toen er een flink pak sneeuw was gevallen kwamen ze opdagen. Welliswaar lukten het hun pas na de eerste ronde van drie partijen aan te komen, maar ze waren er wel.

Emmer jeugdschaakkampioenschappen in de Herfstvakantie

Toen de jeugdleider van ESG Wim Bos er achter kwam dat ik na mijn MULO naar de Pabo ging werd ik al snel gevraagd om de Emmer Jeugdkampioenschappen in de Herfstvakantie te organiseren. En dat heb ik sindsdien tientallen jaren georganiseerd, soms zelfs bij mij thuis.

Ambtenarenschaaktoernooien (1983-1993 en 1996: 25 t/m 36 hoofdorganisator)

Eén van de toernooien waar ik altijd aan deelnam was het Ambtenarenschaaktoernooi in Emmen. Georganiseerd door de heer Van der Werf samen met zijn hele familie. Toen ik bij de gemeente Emmen ging werken was van der Werf er als de kippen bij om het toernooi over te dragen. Hij had het bijna 20 jaar gedaan en zou snel met pensioen gaan.

Zilveren Vitalis snelschaaktoernooi

Een groot toernooi in het centrum van Emmen met als hoofdprijs een kilo zilver wat toen een waarde had van minimaal een halve maandsalaris. Een toernooi wat qua aantal te kampen kreeg met tegenslagen, waaronder een storm en een staking van het openbaar vervoer. De echte toppers kwamen wel. Het was een snelschaaktoernooi volgens systeem Amsterdam. Tenslotte waren er toen nog geen computers en zwitsers was nog niet bekend.

Valthermond

Geholpen bij het jubileumtoernooi van de schaakclub Valthermond. Snelschaaktoernooi systeem Amsterdam. Advies en wedstrijdleider/indeler.

Tandy-toernooien

Een aantal snelschaaktoernooien in de wijk Bargeroosterveld met als hoofdprijzen elektronica. Ik herinner me nog dat we vlak voor het toernooi de kelder van de winkel binnen gingen om te kijken welke winkeldochters als prijs konden dienen. Altijd kregen we meer dan genoeg prijzen. Alleen de prijswinnaars die de prijs om wilden ruilen voor geld kwamen van een koude kermis thuis. De verkoopprijs van de stereo-installatie mocht dan wel 1.000 gulden zijn, maar de inkoopwaarde was maar 400. Daarom kregen we ook geen videorecorder. Die had toendertijd ook een verkoopprijs van 1000 gulden, maar de inkoopprijs was 900.

Drentse stedentoernooien

Ter gelegenheid van een jubileum van ESG heb ik een toernooi gemaakt voor viertallen op basis van in welke drentse plaats/wijk je woonde. Een toernooi zonder Groningers sloeg aan. ESG was met afstand de sterkste ploeg van Drenthe, maar de spelers verdeelden zich over verschillende teams. Het eerste toernooi werd gehouden in de grote kerk van Emmen, later elders. Het werd een jaarlijks toernooi waarbij de winnaar de volgende editie mocht organiseren.

Seniorentoernooien in Emmen (Grote kerk, Middelbare landbouwschool) Rond de eeuwwisseling.

Heribert Hake werd ouder en vond dat er maar een seniorentoernooi (50 jr en ouder) in Emmen moest worden gehouden. Met prijzen waarvan je kon watertanden. Er waren twee groepen en in beide groepen was de eerste prijs een kilo zilver. En nog meer prijzen, zoveel dat er soms meer prijzen waren dan deelnemers. Het enige jammer was dat ik niet mocht meedoen. Toen ik zei dat ik als ik 50 zou worden ik zelf mee ging doen, was de opmerking van de sponsor: Dan stel ik de leeftijdsgrens op 51 jaar en verhoog ik dat elk jaar met een jaar.

KNSB-bekerfinale + snelschaaktoernooi in deZuid-Oosthal (1987)

Ook al een jubileumaktiviteit, maar dan van de plaats Emmen (850 jaar). De KNSB-bekerfinale vond altijd plaats in Utrecht en we vonden het een mooi idee om deze eens de provincie in te krijgen. Dat lukte, maar wel moesten we prijzengeld, reis- en verblijfkosten betalen aan de deelnemende teams. Om het geheel aan te kleden werd er gelijktijdig een groot snelschaaktoernooi (systeem Amsterdam) gehouden. Nog geen computers, maar wel een video-verbinding. In de zaal van de snelschakers was op tv-schermen de strijd te volgen. Er stonden namelijk twee camera’s in de zaal die alles opnamen. Nu is dat niet meer zo bijzonder, maar toen was het wel nieuw.

We hebben het nog gebruikt ook bij het oplossen van de vraagstuk: Wat was eerder mat of de vlag. Misschien dat Herman Grooten het zich nog kan herinneren (partij tegen Mark klarenbeek)

ESG – oude ESG (1982: 35 jaar ESG) Bovenzaal Grimme aan de markt/

Een strijd tussen de toenmalige ESG-leden en oud-leden. In het laatste jubileumboek kunt u hiervan vele foto’s vinden. Ik viel zelf ook in tegen Erik Jans. Die verraste ik met een compleet incorrect dameoffer. Alleen maar om hem van kleur te zien verschieten. Het duurde wel 10 minuten voordat hij over zijn schrik heen was. Raar dat je dat soort onregelmatigheden beter onthoudt dan mooie winstpartijen. Of zegt dat misschien meer over mezelf dan over de schakers in het algemeen.

Drents Kampioenschappen (Emmen, Gieten, Zuidlaren)

Vanuit Drenthe bestond er weinig animo om mee te doen aan het Noordelijk kampioenschap. Die werd altijd in Groningen gehouden en miste toch de gemoedelijke Drentse sfeer. Vandaar dat ik begonnen ben met het organiseren van Drentse kampioenschappen. Zowel bij mij thuis als bij De Meent het gebouw waar ik koördinator/projectleider/directeur was. Er deden steeds toch een dertigtal spelers mee. De combinatie van koffiezetter en speler bekwam me niet zo goed. Hoe is het mogelijk dat mensen niet zien dat de koffie nog doorloopt en rustig de koffiepot onder de filter vandaan halen en de pot zelfs niet terugzetten. In Gieten en Zuidlaren kon ik zelf meedoen. Toen de deelname terugliep is gestopt met het toernooi. Ik had het geluk dat ik de laatste drentse kampioen was. Dat ben ik dus al weer zo’n 20 jaar. Aanrader voor iedereen. Wil je kampioen blijven zorg dan dat het kampioenschap niet meer georganiseerd wordt.

Basisscholenkampioenschappen

Elk jaar was er een scholenkampioenschap. In mijn beginjaren georganiseerd door de Commissie schoolschaak waarin vertegenwoordigers van de scholen zaten, Toendertijd nog met uit- en thuiswedstrijden na schooltijd in Emmen en Klazienaveen. Compleet met promotieregelingen. Toen zat Emmen nog vol met grote scholen met veel kinderen. Dat is nu anders. Nu vinden de kampioenschappen op één middag plaats. Gelukkig nog steeds wel met 14 tot 21 teams.

Ook heb ik vaak wat extra lessen gegeven op scholen die zich geplaatst hadden voor het NK. Vaak was dat De Barg. Toevallig de school waar mijn kinderen opzaten en waar een schaakleraar zat Kier Nienhuis.

Klooster Schaaktoernooi.(1987-1990 t/m 1997)

Het eerste toernooi in 1956 heb ik gemist, Bij het tweede in 1987 was ik er bij. Begonnen als bordenjongen en persmedewerker ben ik daar opgeklommen tot hoofdwedstrijdleider en secretaris van het toernooi-comité. Eén van mijn ideeën die uitgevoerd werd was het opvullen van de zaal met een open toernooi. Dat was om geluidsoverlast tegen te gaan. Bij alleen 6 grootmeesters op het podium hoor je namelijk alles en stoort veel. Een volle zaal met geroezemoes stoort veel minder.

Eén van de onderdelen van het toernooi was een simultaat bij Ericson in Emmen. Ra ra wie mocht de grootmeester naar Emmen en terug naar Ter Apel brengen. Sommige grootmeesters deden er 5 uur over en moesten ver na 12 teruggebracht worden. Daarna mocht ik dan weer naar Emmen om op de zaterdag extra vroeg weer in Ter Apel aanwezig te zijn.

Ook daar gebeurde natuurlijk het een en ander. Een russische grootmeester die verdwaalde op zoek naar de grens. Hij kon geen prikkeldraad vinden. Of de spaanse grootmeester die nog een nachtwandeling ging maken maar de kamersleutel meenam. Kwam terug voor de dichte deur en moest een raampje inslaan om binnen te komen. Of de nederlandse grootmeester die de strijd met zijn concurrenten uitvocht door ze onder het brandschuim te zetten. Dat zijn dingen die je bij blijven hoewel ze niet altijd in de toernooiboeken zijn te vinden.

ESG-Estland

De uitwisseling met Silveren Spoon club Estland is me ook bijgebleven. Ben daar kwa uitvoerende taken weinig bij betrokken geweest. In het kader van het bezoek werd er een groot toernooi georganiseerd en daar was ik als wedstrijdleider/indeler bij betrokken.

Jeugdtoernooien

Naast jeugdkampioenschappen en scholentoernooien ben ik betrokken geweest bij vele jeugdtoernooien in Emmen en in het NOSBO-gebied.

Chessfestival Groningen (2014, 2015 en 2016)

In 2014 assistent toernooidirecteur

In 2015 toernooidirecteur

In 2016 voorzitter stichting

NK jeugd in 2017

In 2017 Waarnemend directeur

ESG

Jeugd:

1969 – 1996: 27 jaar jeugdleider (tweede clubavond op vrijdag)

Betekende dus elke vrijdag met de jeugd. In je eentje met zo’n 16 jeugdspelers. Van 19.00 uur tot 11.30 uur. In de beginjaren kwamen ook senioren langs om te spelen. Met Douwe en Jan en Gerard Schutte daarna naar de Trambrug om tot 5-6 uur ‘s-morgens te kaarten.

De successen waren er ook. Met je team tot 16 jaar je plaatsen voor het NK tot 20 jaar is leuk, en dat lukte zelfs twee keer achter elkaar. En als je dan niet weggespeeld wordt door de andere teams is het helemaal leuk. Beide keren in de voorronde gestruikeld, maar wel met 1x winst, 1x gelijk en 1x verloren. Soms was het ruimtelijk verschil groot. Speelden de kleine 14 jarigen van ons tegen 4 BSG-ers van boven de 1 meter 90. En die had ik samen met hun evenlange teamleider opgehaald bij het station met mijn Fiat Panda. Dat was een beetje opgepropt in mijn auto.

Teamleider, non-playing captain

Heel wat jaren ben ik teamleider geweest. Niet altijd achter elkaar, soms is teamleider een zeer zwaar beroep en moet je er een aantal jaren uit. Vooral als er partijen verloren gaan waarbij jij de winst wel ziet. En als je daardoor degradeert is het een hard gelag, vooral als je een non-playing teamleider bent. Ik weet niet hoeveel jaar in totaal, maar het zullen er meer dan 20 zijn.

Andere bestuursfuncties

Eigenlijk ben ik alle 50 jaar als lid van ESG wel ergens bij betrokken geweest. Het ene jaar wat meer dan het andere. Van kascommissielid tot voorzitter. En natuurlijk als verslaggever.

Nosbo

3 jaar secretaris/vice voorzitter (rond 1990)

begeleider van de banenpooler Henk Valstar

3 jaar voorzitter

Arbiter

Ik ben arbiter geweest bij vele toernooien (zie hierboven) maar ook vaak bij KNSB en NOSBO-wedstrijden. Soms op verzoek van de KNSB (enkele jaren aangewezen) of de NOSBO (gezamenlijke laatste ronden) soms op verzoek van de thuisspelende vereniging.

Na een flink aantal jaren al gefunctioneerd te hebben als arbiter besloot ik maar eens om de cursus wedstrijdleider A te volgen. Stage voor B heb ik nooit gevolgd. Bij het Klooster toernooi heb ik tegen de toenmalige hoofdarbiter Henk Woortmeijer gezegd dat als hij de cursus voor nationaal arbiter ging volgen ik met hem mee zou gaan. In augustus 1994 belde hij op met de mededeling dat hij ons had aangemeld. 14 woensdagen naar Utrecht om van 19.00 tot 22.00 uur cursus volgen. Betekende om half vijf vanuit Emmen vertrekken en meestal na 12 uur weer terug. Voor Internationaal arbiter moest je stage lopen en dat heb ik nooit gedaan. Was meer dan genoeg tijd kwijt met het arbiter zijn. Om daarnaast ook nog elders stage te lopen daaraan ontbrak mij de tijd.

Om mijn diploma Nationaal arbiter te krijgen moest ik nog wel stage lopen voor Wedstrijdleider B. Gezien mijn ervaring beperkte dit tot een KNSB-wedstrijd. Dat werd de wedstrijd tussen Groningen 2 en Utrecht 3 in de laatste ronde. Een wedstrijd waarin niks meer op het spel stond. Daarom waarschijnlijk weinig interesse van de Utrecht spelers om naar Groningen af te reizen. Men kreeg een team bij elkaar door te leuren met gratis reisje naar Groningen om te stappen. Vandaar een team met een gemiddelde rating van ca 1620. Na twee uur stond het 7-0 voor Groningen. De laatste speler van Utrecht stond nog niet verloren, maar kreeg steeds weer de opdracht om op te geven zodat het stappen kon beginnen. Had ik wel wat te doen? Ja, want een tweetal klokken bleken stuk te zijn. De één hield er mee op en daar kwam men heel laat achter en de tweede liep wat te hard want na anderhalf uur bleek dat men al drie uur had gespeeld volgens de klok.

In de zestiger en zeventiger jaren waren vooral de vierkamptoernooien populair. drie partijen met één uur bedenktijd. Daarna kwamen snelschaaktoernooien op. Dat kon ook niet eerder want toen pas kregen de verenigingen voldoende klokken om te kunnen snelschaken. Later kwamen de rapidtoernooien op. Dat kon weer doordat het programma zwitsers beschikbaar kwam op de computer. Voor een dagtoernooi met 7 ronden was het niet te doen om met de hand de indelingen te maken. Het gebeurde wel met 9 rondige toernooien. Het snelschaken gebeurde daarvoor vaak met het systeem Amsterdam. Drie voorronden van drie partijen en dan finalegroepen van 10 of 12 deelnemers. Tussen de voorronde en de finale was er meestal een langere pauze en dan zaten de indelers de indeling te maken. Met de hand stapeltjes maken. Als er twee spelers met evenveel punten waren dan werd de volgorde bepaald door de punten van de tegenstander bij elkaar op te tellen (weerstandspunten). Dat kostte toch even tijd. Had je tien mensen met 6,5 punt en konden er maar 2 in finalegroep 1.

Bondsraad

Zowel namens het bestuur als namens de verenigingen heb ik jaren de Bondsraad van de KNSB bezocht. Was er bij toen de heer Pont (helaas net overleden) naar huis werd gestuurd. Tja als je geen verantwoording wilt afleggen dan kun je ook niet blijven. Wel altijd opvallend dat een aantal bondsraadsleden weinig tijd hebben op de vergadering. Voor iemand die 2,5 uur in de trein zit om bij de vergadering te zijn en dus ook nog een terugreis van 2,5 uur voor zich heeft is het vervelend dat mensen aandringen op snelle beëindiging van de vergadering omdat men nog boodschappen wil doen. Hierdoor was de vergadering vaak als volgt: 1 uur vergaderen, 1,5 uur lunchpauze, 1 uur vergaderen. Voor 2 uur vergaderen zat ik dus 5 uur in de trein. Voor mij mochten de vergadering best langer duren als dat nodig was.

De schaakreporter / Schaakjan

Sinds een aantal jaren heb ik de verslagen van toernooien niet meer op de site van ESG geplaatst, maar ben een eigen blog begonnen De Schaakreporter. Bedoeling was dat meerdere schakers hierop hun stukken konden plaatsen. Mijn schrijversnaam werd Schaakjan. Reden was onder anderen dat de officiële toernooiverslagen vaak alleen de topborden bespreken en de sfeerverslagen en de amateurs worden ‘vergeten’. Op de schaakreporter probeer ik aandacht te geven aan de schaakaktiviteiten in het NOSBO-gebied. Nadeel was wel dat men er van uit gaat dat ik het doe en dat iemand anders het niet meer hoeft te doen. Zo maak je jezelf onmisbaar. Wilt u meer daarover weten bekijk de artikelen dan maar op de Blog.

En daarnaast ben ik als de meeste schaakvrijwilligers ook nog aktief als speler. Daar valt natuurlijk ook veel over te vertellen, maar dat doe ik nu niet.

‹ Schaakfestijn van Schaakjan

Vanaf volgende week de zomertoernooien ›

Geplaatst in column, Schaakfestijn, schaakjan